|
Wat is Objectivisme? |
Het Objectivisme is de filosofie
van Ayn Rand. |
Enige trefwoorden van Ayn
Rand’s filosofische systeem zijn: rationalisme, objectieve kennis,
atheisme,
rationeel
egoïsme; in politiek opzicht: laissez-faire kapitalisme,
minarchisme
(=nachtwakerstaat) en in de kunst:
romantisch realisme. |
Rand onderscheidde in haar
filosofie vijf sub-systemen. Aan de basis staan Metafysica (= bij Rand:
leer van het bestaan, de natuur der dingen) en Epistemologie (kennisleer).
Uit deze twee zijn volgens Rand de volgende drie af te leiden: Ethiek,
Politiek en Esthetiek. |
Volgens Ayn Rand is filosofie
net zo noodzakelijk voor het intellect als eten en drinken voor het lichaam.
Een consistente filosofie helpt je bij het maken van keuzes in je leven;
keuzes waarvoor je ook de verantwoording kunt dragen: |
“A philosophic
system is an integrated view of existence. As a human being, you have no
choice about the fact that you need a philosophy. Your only choice is whether
you define your philosophy by a conscious, rational, disciplined process
of thought and scrupulously logical deliberation – or let your subconscious
accumulate a junk heap of unwarranted conclusions, false generalizations,
undefined contradictions, undigested slogans, unidentified wishes, doubts
and fears, thrown together by chance, but integrated by your subconscious
into a kind of mongrel philosophy and fused into a single, solid weight:
self-doubt, like a ball and chain in the place where your mind’s wings
should have grown”
(Philosophy: Who Needs It.
paperback 1984, p.5).
|
“The task of
philosophy is to provide man with a comprehensive view of life. This view
serves as a base, a frame of reference, for all his actions, mental of
physical, psychological or existential”.
(The New Left, p. 107)
|
Rand’s filosofie is zeer
systematisch samengevat door haar meest trouwe volgeling, Leonard Peikoff,
in “Objectivism, The Philosophy of Ayn Rand”. (OPAR). Een tamelijk beknopte
samenvatting, maar niet zo systematisch, is te vinden hoofdstuk III,7 van
“Atlas Shrugged” als “Galt’s Speech”. Een nog beknoptere samenvatting,
gemaakt door Todd Howe, was tot voor kort op het WWW te vinden als “A Field
Guide to Objectivism”. Helaas lijkt dit document van het Web verdwenen.
Daarom is op deze website een copie van dit document
te vinden. |
|
Mijn standpunt t.o.v.
het Objectivisme:
Het moet gezegd dat Ayn
Rand nogal dogmatisch was. Het was slechts aan enkele van haar volgelingen
voorbehouden zich “Objectivist” te noemen. Anderen die zich tot haar kring
aangetrokken voelden werden slechts beschouwd als “Student of Objectivism”.
Onvoorwaardelijke acceptatie van al Rand’s ideeën – inclusief haar
voor- en afkeuren van bepaalde muziek en andere kunstuitingen - en het
geregeld lezen en herlezen van “Atlas Shrugged”, de Bijbel van het Objectivisme,
waren hiervoor een voorwaarde. Een gedetailleerde beschrijving van de vele
valkuilen waar men bij al te kritiekloze overname van Rand’s filosofie
in kan stappen en van de sfeer in de kringen rond Ayn Rand wordt gegeven
in Nathaniel Branden’s online artikel: The
Benefits and Hazards of the Philosophy of Ayn Rand - A Personal Statement
en vooral in de monografie “The Sociology of the Ayn Rand Cult” van Murray
Rothbard (Liberty Publishing 1987) . |
Deze publicaties van twee
ex-objectivisten hebben ertoe geleid dat het Objectivisme hier en daar
lacherig afgedaan wordt als een cult, waarbij voorbijgegaan wordt aan de
goede dingen die het volgens mij vooral heeft. Maar het is waar dat juist
uit deze publicaties blijkt hoe Rand’s filosofie van het autonome individu
in de praktijk tot slaafse navolging leidde: Rand’s meest getalenteerde
leerlingen werden, zodra ze met haar van mening durfden verschillen gedwongen
uit de beweging te stappen. Zij die zich, uit angst geëxcommuniceerd
te worden, volledig aan Rand's filosofie hielden, transformeerden al snel
tot "the grim, robotic, joyless Randian Man" (Rothbard1987); superhelden
als Howard Roark, John Galt en hun vrouwelijke tegenhangers Dominique Francon
en Dagny Taggart komen nu eenmaal uitsluitend in Rand's boeken voor. |
Eind 1989 kwam er echter
een belangrijke scheuring in de Objectivistische beweging, toen haar belangrijkste
leerlingen Leonard Peikoff (haar zelf-benoemde erfgenaam) en David Kelley
een verschil
van mening kregen. Er zijn nu twee instituten die het Objectivisme
propageren: het orthodoxe Ayn Rand Institute
(ARI) en het tolerantere Objectivist Center,
dat zich uitsluitend richt op wat objectivisten bindt, nl. de rationele,
objectieve methode van kijken naar de wereld, waarin de mens doel is en
geen middel. Daarnaast is er nog de Jefferson
School, een variant rond de Objectivistische econoom George Reisman. |
Persoonlijk sta ik achter
Rand’s ideeën over metafysica, epistemologie en ethiek. Ik zet mijn
vraagtekens bij haar politieke opvattingen (hoewel ik het niet volledig
oneens met haar ben) en lap, zelf musicus van beroep, haar esthetiek aan
mijn laars. Haar romans vind ik niet allemaal even goed; ik was geboeid
bij het lezen van de ruim 700 pagina’s van “The Fountainhead”; de ca 1100
pagina’s (!) van “Atlas Shrugged” vond ik zo’n 1000 pagina’s te lang. Alleen
“Galt’s Speech” is eigenlijk de moeite waard, maar die misstaat weer in
de roman als zodanig (het is niet realistisch te verwachten dat als iemand
een radiospeech houdt van een dergelijke lengte met zoveel stof tot nadenken
de hele wereld daar geboeid naar blijft luisteren). Gelukkig is dit stuk
(ca 70 pagina’s) ook separaat uitgegeven in “For the New Intellectual”. |
Als filosofische basis vind
ik het Objectivisme het beste dat ik tot nu toe ben tegengekomen en ik
ben dan ook geïnteresseerd in en beïnvloed door de ideeën
van Ayn Rand en het Objectivisme. Ik heb er echter geen enkele behoefte
aan “Objectivist” te worden genoemd. (De titel “Student of Objectivism”
vind ik helemaal te min....).
Een overzicht van de kritiek
die op Ayn Rand en het Objectivisme mogelijk is, is te vinden op de website:
"Criticisms of Objectivism
(or Ayn Rand)". |
|
|